OECD SaÄŸlık Verileri 2012 – TÃœRKÄ°YE

Sağlık sektörüyle ilgili, ülkeler seviyesinde karşılaştırmalı veri elde edilebilecek en önemli kaynak olarak OECD görülüyor.  Yıllık sağlık verileri raporunu her yıl yakından takip ediyorum ve özellikle de Türkiye’nin performansını izlemeye çalışıyorum. Bizim verilerimiz diğer ülkelere göre biraz eski tarihli dahi olsa genel gidişatla ilgili önemli ipuçları verdiği kanaatindeyim.

OECD 2012 Sağlık Raporu’nun Türkiye hakkındaki karşılaştırmalı verileri için aldığım notları aşağıda paylaşıyorum.

– Türkiye’de saÄŸlık harcamalarının gayri safi milli hasılaya oranı %6,1 (2008 verisi) olup, OECD ortalamasının (%9,5) hâlâ oldukça altında. Birincilik açık arayla ABD’de (%17,6), ikinci Hollanda (% 12,0) üçüncülüğü ise Almanya ve Fransa paylaşıyor (% 11,6). ABD’nin çarpık rakamının ortalamayı olumsuz etkilediÄŸi söylenebilir.

– KiÅŸi başı saÄŸlık harcamasında OECD’nin en düşük miktarı yine bizde: 913 USD (OECD ortalaması 3.268 USD). Burada vurgu yapılması gereken bir nokta var: Her yıl daha fazla yaklaÅŸtığımız Meksika’yı (916 USD) artık yakaladık diyebiliriz. Önümüzdeki yıl tablonun en sağında yer almaktan kurtulabiliriz.

– OECD ülkelerinde saÄŸlık harcamaları ağırlıklı olarak kamusal kaynaklardan saÄŸlanıyor (ortalama %72). Bu fotoÄŸrafın dışında kalan ülkeler Åžili, ABD ve Meksika. Türkiye’de kamusal kaynak oranı %73 ve 2000 yılındaki %63’lük oran dikkate alındığında geride kalan 12 yılda kamunun saÄŸlığa ayırdığı kaynak açısından önemli bir dönüşüm gözleniyor.

Kaynaklar:

– Son yıllarda çok konuÅŸulmasına ve önlemler alınmasına raÄŸmen,  2010’da her 1000 kiÅŸilik nüfusa düşen hekim sayısı ülkemizde 1,7 olup 3,1 olan OECD ortalamasının neredeyse yarısı seviyesindedir.

– Daha da ilginç bir veri her yıl olduÄŸu gibi hemÅŸirelerle ilgili kısımda: Ãœlkemizde her 1000 kiÅŸilik nüfusa düşen hemÅŸire sayısı 2010 için 1.6 iken, OECD ortalaması 8.7.

Bu iki veri karşılaştırıldığında; OECD ortalaması olarak hekim başına kabaca 2.8 hemşire düşerken, bizde bu oran 0.9!

Bu konu oldukça endişe verici. 2003’te 1,7 olan hemşire oranı 2010’da 1,6’ya indi ise nasıl iyimser olabiliriz? Devlet hastanelerinde, üniversite hastanelerinde, özel hastanelerde, her sağlık kuruluşunda hemşire sayısı açısından içler acısı durumdayız. Unutulmasın ki, hekim yetiştirmekten çok daha kısa zaman diliminde hemşire yetiştirilebiliyor. Maalesef geride bıraktığımız yedi yıl bu açıdan kaybedilmiş görünüyor. Sağlıkta nitelik ve niceliğin artırılması için hemşireliğin üzerine acilen önemle eğilinmesi gerekiyor.

– Türkiye’de her 1000 kiÅŸiye düşen yatak sayısı 2,4 olup, OECD ortalamasının (3,4) altındadır. Bununla birlikte, tüm dünyada saÄŸlık hizmetlerinin giderek daha fazla ayaktan ya da günübirlik verildiÄŸini dikkate alacak olursak, aradaki farkın göründüğü kadar fazla olmadığı söylenebilir. SaÄŸlık Bakanlığı’nın yürütttüğü PPP projeleriyle hayata geçirilecek 30’a yakın dev hastanenin 2015’ten itibaren ek yatak sayısı saÄŸlayacağı da unutulmasın.

Sağlık durumu ve risk faktörleri:

– Ortalama yaÅŸam süremiz artıyor (74,3 yıl) ancak OECD ortalamasının (79,8 yıl) gerisindeyiz. 1960’ta OECD ortlamasının 20 yıl gerisindeyken, bu farkı 5,5 yıla kadar indirmiÅŸ olmamız ciddi bir baÅŸarı, ama gidilecek yolumuz var.

– Bebek ölüm hızı ülkemizde dramatik olarak düşüyor (1960’ta 1000 doÄŸumda 189,5 iken 2010’da 10,1), ancak hâlâ OECD ortalamasının (4,3) iki katından fazla. En düşük oranlar Ä°zlanda, Finlandiya ve Japonya’da.

– OECD ülkelerinde sigara tüketimi son 20 yılda önemli miktarda azaldı, Türkiye de bu konuda ciddi bir iyileÅŸtirme sürecinden geçiyor. Ãœlkemizde sigara tiryakilerinin oranı 1989’da % 47,4’ten 2010’da  % 25,4’e düştü. %22,3 olan OECD ortalamasının hala üstünde yer alıyoruz. En düşük oranlar Ä°sveç, Ä°zlanda ve Meksika’da (tümünde oran % 15’in altında). Alınan mesafeden geri adım atmadan, kazanımlarımızı kaybetmeden çok çalışmaya devam etmemiz gerekiyor.

– Yeni bir saÄŸlık problemimiz var: Obezite. EriÅŸkinlerin kendi ifade ettikleri kilo ve boy verilerine dayanılarak yapılan analizlere göre; Türkiye’de obezite oranı 2010 için %16,9 (2008’de %15,2 idi). Bu sonuç ABD’ye göre (%28,1) oldukça düşük olmakla birlikte, OECD ortalaması olan %15,0’in üzerindedir.

OECD raporunu ayrıntılı incelemeye 2006’da başlamıştım. Aldığım notları karşılaştırınca altı yılda bir çok konu başlığında önemli mesafe aldığımız su götürmez bir gerçek. Temel sorunlarımız ise ağırlıklı olarak kaynaklar konusunda, özellikle de hemşire sayısında. Bir de kronik hastalıklara kapı açan obezite meselesi var ki, Sağlık Bakanlığı’nın yakın zamanda başlattığı seferberliği çok daha genişletmesi gereken boyuta ulaştık bile. Çevremizdeki okul yaşındaki çocukların fiziksel görüntülerini de dikkate alınca, yaşam tarzı gibi çok sert ve büyük bir taşın yolumuzun üzerinde olduğu görüşüne siz de katılır mısınız?

Raporu ayrıntılı incelemek isteyenler için adres: www.oecd.org/health/healthdata.